> Blog

De Afrikaportretten van Huib van den Broek
marinus-fuitDe solotentoonstelling Abibiman Effe (oktober 2018) van Huib van den Broek in de Zocherlounge in Bloemendaal, ademde Afrika. De wervelende opening met Ghanese drums en dans, opzwepende ritmes en een enthousiast publiek droegen daar welwillend toe bij. Maar meer nog deden dat de ruim 25 schilderijen waar de bezoekers voor gekomen waren. De in acryl geschilderde werken brachten hartverwarmend Afrika naar herfstachtig Nederland.

De Zocherlounge is een 170 jaar oud kerkje dat staat op het terrein van het vroegere Provinciaal Psychiatrisch Ziekenhuis Bloemendaal. Het karakteristieke rijksmonument is in neoclassicistische stijl gebouwd. Het is een historisch pand met een rijke geschiedenis vol verhalen, door de eigenaren omgetoverd tot een plaats voor kunst, cultuur en ontmoeting. In de ruime en toch intiem gebleven witgepleisterde hoofdruimte komt kunst aan de muur uitstekend tot zijn recht. Dat is zeker het geval bij de kleurrijke schilderijen van Huib van den Broek. Hij verraste de bezoekers met karakteristieke portretten van Oost-Afrikaanse stammen in hedendaagse uitvoering. Niet naar model geschilderd, maar naar typering van gelaat, kleding en opsmuk.

De kunstenaar gaf zijn serie portretten de naam Abibiman Effe. In het Akan betekent het: Mooi Afrika. Niets te veel gezegd over de bewoners van een eeuwenlang gekoloniseerd en achtergesteld continent. Het droge steppengebied was de kraamkamer van zowel het menselijk bestaan als hoogstwaarschijnlijk ook de eerste uitingen van beeldende kunst. Ik opende de tentoonstelling de avond voor ik naar Afrika vertrok. Onder meer voor het (wederom) genieten en bestuderen van hedendaagse Afrikaanse kunst in musea en galerieën. Daarnaast voor het bezoeken van vindplaatsen van vroege afbeeldingen van kunst in Zuidelijk Afrika. Graveringen, tekeningen en afbeeldingen in kleur op rotsblokken onder overhangende rotsformaties en in grotten. Altijd in een imposante landschappelijke omgeving.

Deze tekst schreef ik na verblijf van in totaal tien weken in de West-Kaap van Zuid-Afrika, smeltkroes van mensen uit het gehele Afrikaanse continent. Wat de portretten van Huib van den Broek betreft, kon ik na terugkomst concluderen: ze zijn het gevoel van Afrika. Aards en kleurrijk, vol van tribale trots. Er is misschien één facet dat zijn portretten niet hebben in vergelijking met veel hedendaagse Afrikaanse kunst: zijn uitbeeldingen geven geen maatschappijkritische kijk op het huidige Afrika, noch op het koloniale of slavenverleden. Bij veel hedendaagse kunstenaars uit het eertijds gekoloniseerde continent en in Afrikaanse musea staan die onderwerpen nu, begrijpelijkerwijs, zeer in de belangstelling. Meestal creatief geslaagd, soms met een overdreven gekunsteldheid. Huib van den Broek is neutraal gebleven. Hij heeft in de gezichtsuitdrukking de menselijke authenticiteit van Afrika gezocht. Niet de Afrikaanse mens in de rol van slachtoffer of opstandige manifestant. Zonder overigens zijn ogen te sluiten voor de problematische praktijken die er in dat werelddeel in het verleden plaatsvonden, met resten van dat politieke en culturele verleden die helaas nog niet zijn uitgewist. Huib woonde in zijn jeugd en daarna lang genoeg in landen onder de evenaar om de geschiedenis van die zuidelijke gebieden goed te hebben leren kennen. Hij heeft er een grote liefde voor de tribale bewoners uit regio’s in Afrika aan overgehouden. In zijn reeks portretten heeft hij uiting willen geven aan zijn betrokkenheid met hen.

Er is nog een vermeldenswaard onderdeel in zijn oeuvre waarin hij het Afrika-gevoel weet op te roepen. Dat zijn de schilderijen over het fascinerende dierenleven. Hij sluit hier aan bij een genre dat onverkort ook bij hedendaagse Afrikaanse schilders op belangstelling mag rekenen: de grootsheid van de natuur. Niet in de laatste plaats uitgedrukt in de dier- en vogelsoorten die er hun biotoop hebben. Ook Huib van den Broek heeft zich in dit genre niet onbetuigd gelaten, gezien een eerdere reeks met treffende dieruitbeeldingen. Ook deze schilderijen zijn kleurrijk Afrikaans en natuur-dynamisch. Door de werveling van kleuren, de snelle, spontane schilderstreek van voor- en achtergrond, en de sterk geabstraheerde uitvoering van de afgebeelde diersoort, hebben deze werken een opmerkelijk abstract coloriet. Ze behouden dat abstracte ook na de eerste oogopslag. Dat levert bij het kijken een aangename spanning op. Net als bij het spotten in de echte natuur moet je speurend en met aandacht kijken voor je door hebt welk dier je ziet. Ook deze dieruitbeeldingen zijn het waard om er met de nodige aandacht naar te kijken.

Huib van de Broek bekeerde zich pas op latere leeftijd tot de autonome schilderkunst. Voor die tijd had hij het leven van een kosmopoliet. Dat word je, al of niet gewenst, als je vader bij Shell werkt en op exotische plaatsen over de hele wereld onderkomens van het personeel moet bouwen. Zo bracht Huib jaren door in Indonesië, Iran, het Midden-Oosten en diverse Oost-Afrikaanse landen. In het Verenigd Koninkrijk studeerde hij binnenhuisarchitectuur en grafische vormgeving (Trent Poly, Nottingham). Hij werkte in Spanje jarenlang als reclametekenaar, striptekenaar en illustrator. Nadat hij uiteindelijk in Nederland was neergestreken, begon hij in Haarlem een bureau in de artistieke disciplines die hij in Spanje had beoefend. Tot het kunstenaarsbloed begon te stromen naar waar het al heel lang heen wilde: de vrije kunsten.

Enkele jaren geleden koos Huib van den Broek voor de vrijheid van de autonome kunst. Met al de aantrekkelijke en de mindere geneugten die daar aan verbonden zijn. De herinnering aan Afrika bleef knagen. Het gevoel naar de mensen die hij er ontmoette moest eruit. Vandaar de zoektocht naar de Afrikaanse mens in zijn portretten. Vandaar: Abibiman Effe.

Tekst: Ruud Lapré
maart 2019

> terug naar overzicht blog